Elkaars Rituelen Leren Kennen
Het dialoogprogramma Elkaar Rituelen Leren Kennen startte in 2022 met verschillende religieuze en multi-culturele groepen. Christenen, Hindoestanen, Islamieten en diverse stadsgenoten gingen bij elkaar op bezoek en in dialoog. In een drieluik onderzochten we geboorte- en trouwrituelen en rituelen rondom sterven.
In 2023 wilde deze groep graag door met thema's rondom rituelen, maar dan die wat minder alledaagse thema's. Zo onderzochten we vervolgens met elkaar offerrituelen en rituelen om onze overledenen te herdenken.
Ook startte er in 2023 een nieuwe groep rondom het Leren Kennen van Elkaars Rituelen. Deze groep bestaat ook uit verschillende religieuze en culturele gemeenschappen. Zo doen leden uit de Joodse, Islamitische, Bahá-í, Chinese en de Humanistische gemeenschap hieraan mee. In deze groep onderzochten we rituelen in moeilijke tijden, dit vooral ingegeven door de oorlog tussen Israel en Hamas. Op 21 februari aanstaande komen we met deze wederom bij elkaar.
Op 10 januari waren alle gemeenschappen uitgenodigd en keken we terug op welke inzichten het ons tot nu toe had gegeven. Ook onderzochten we of we gezamenlijk een mogelijk verbindend toekomstig ritueel kunnen ontwikkelen die de samenhang tussen alle religieuze en culturele gemeenschappen in Den Haag versterkt. Maar eerst, wat hebben we zoal zien gebeuren tijdens dit programma.
Vanaf het begin was iedereen oprecht nieuwsgierig naar elkaar en had iedereen zin om meer te leren over elkaars rituelen in traditionele zin en ook hoe dit uitwerkt in ieders persoonlijke leven. Het afsluiten met samen eten, stimuleerde dat er ook andere uitwisselingen plaats konden vinden. Vooraf dachten we rondom de stervensrituelen dat dit wat zwaardere en verdrietige thema een nadelig effect zou hebben op de sfeer in de groep. Echter dit bleek een verkeerde gedachte, juist het tegenovergestelde bleek. Juist door verdriet en pijnlijke momenten te delen met elkaar, ontstond een sfeer van warmhartigheid en compassie naar elkaar.
Wat ons nog meer is opgevallen, is dat dit programma enorm verbindend heeft gewerkt tussen de deelnemende stadsgenoten. Zo zien we dat de eerste groep na elkaar 5 keer te hebben ontmoet, ze aan elkaars activiteiten gaan meedoen zonder dat we dit sturen. Ze kijken meer naar elkaars activiteiten en melden zich aan bij elkaar. Ook wisselen ze contactgegevens uit om na deze bijeenkomsten nog eens verder kennis te maken met elkaar. Hoe mooi is dat.
Ook hebben we inhoudelijk veel geleerd over elkaars rituelen. Bijvoorbeeld, Hindoestanen 11 verschillende rituelen rondom geboorte, in een Islamitisch huwelijk ontvang de bruid een vermogen van de toekomstige partner of zijn familie dat voortaan bij het vermogen van de vrouw hoort en dansen Joden tijdens Chanoeka met de heilige boeken om zo het leven te vieren en geloof te houden in de wijsheid die de boeken geven.
Tot slot hebben we ook veel geleerd over rituelen zelf. Zo is een ritueel pas een ritueel als de zintuigen en het lichaam geprikkeld worden, symbolen gebruikt worden, het ingebed is in een socialen cultuur en dat het herhaald wordt. We zien rituelen vooral rondom speciale gebeurtenissen in mensen hun leven of bij groepen rondom speciale gebeurtenissen. Zo markeren rituelen een belangrijk punt die veelal verandering ondersteunt.
Toen we het programma voor 10 januari gingen opstellen, hebben we ons laten inspireren door de kunstenaar Tino Sehgal. Hij onderzoekt in vergankelijke nieuwe rituelen democratische waarden voor Europa. Vanuit de visie dat we een sterk geïndividualiseerde, gefragmenteerde en gediversifieerde samenleving hebben, waar juist verbindende krachten nodig zijn om gezamenlijk de huidige problemen - crisissen het hoofd te kunnen bieden, ontwikkelde en ontwikkelt hij nieuwetijdse, tijdelijke rituelen waarbij mensen samenkomen om met elkaar in gesprek te gaan en iets kunstzinnig te creëren.
Wij hebben zijn gedachtegoed in de voorbereidingen van de bijeenkomst van 10 januari gedeeld met sleutelpersonen uit de gemeenschappen om zo te kijken of er draagvlak en draagkracht is om eventueel een of meerdere mogelijke verbindende rituelen te laten ontstaan. Op 10 januari hebben we de bijeenkomst waar alle gemeenschappen aan deelnamen, zo ingericht dat de oogst uit deze bijeenkomst gebruikt kan worden om dit in overweging te nemen en een volgende stap te zetten.
We waren met ca. 80 deelnemers te gast in de Grote Kerk. En het programma had dezelfde elementen als de andere bijeenkomsten. Zo kregen we in een korte presentatie meer informatie over de Grote Kerk - Huis voor de Stad, over rituelen in de geschiedenis van de Grote Kerk. We keken terug op wat we zoal geleerd hadden gedurende dit programma en Duncan Wielzen nam ons mee naar een zeer oud ritueel in een nieuwe context namelijk het Plengofferritueel in de Rooms Katholieke Kerk in Den Haag Zuid-West op 1 juli 2023.
Vervolgens onderzochten met elkaar in de dialoog: de kracht van rituelen, de kracht van hedendaagse rituelen en wanneer voelde jij je verbonden met andere groepen in Den Haag. In een verbeelding werd een mogelijk toekomstig verbindend ritueel verbeeld en vormgegeven in een cirkel met een knipoog naar Panorama Mesdag.
Aan het einde van de bijeenkomst had 90% van de deelnemers er vertrouwen en zin in om mee te doen om gezamenlijk tot een verbindend ritueel te komen. Folkert Blauw, directeur van de Grote Kerk, nam de oogst van deze bijeenkomst in ontvangst en beloofde dit idee om met elkaar tot een verbindend stadsritueel te komen, verder te ontwikkelen.
We kijken terug op een rijk programma en hieronder ziet u nog een aantal foto's van de bijeenkomst in de Grote Kerk.
